مدیریت منابع انسانی یا HRM (Human Resource Management) واحدی اداری نیست که مسئولیت ثبت سوابق کارمندان را به عهده داشته باشد. این واحد به بخش استراتژیک و مهمی تبدیل شده که مستقیما با موفقیت کسب و کار در ارتباط است.
مدیریت منابع انسانی، بر استفاده موثر از سرمایه انسانی سازمان تمرکز دارد و از این طریق، اهداف کلی شرکت را محقق می سازد. این رشته شامل طراحی و اجرای سیستم هایی است که نیروی کار را به سازمان جذب می کنند و همچنین بر توسعه سازمان و ارتقای انگیزه کارکنان نیز تاثیر می گذارند.
در این مطلب از سایت مرکز فروش 24، به سوال رایج “مدیریت منابع انسانی چیست؟” پاسخ داده و در مورد فواید و اصول مدیریت منابع انسانی اطلاعاتی ارائه داده ایم؛ همچنین مهم ترین مهارت های لازم برای مدیران منابع انسانی موفق و کارآمد را نیز بررسی کرده ایم.
فهرست مطالب
مدیریت منابع انسانی؛ تعریف و نقش استراتژیک
مدیریت منابع انسانی فرایندی است که بر نیروی کار سازمان تمرکز دارد. این واحد، با قرار دادن کارکنان در جای درست، باعث می شود تا عملکرد آنان ارتقا یابد. امروزه مدیریت منابع انسانی از مدیریت سنتی پرسنل که در گذشته استفاده می شد فاصله گرفته و به عاملی مهم و استراتژیک در سازمان های موفق تبدیل شده است. پس به طور خلاصه می توان گفت که HRM، در تصمیم گیری های کلان و شکل دهی به فرهنگ سازمان موثر بوده و هدف نهایی آن، تراز کردن توانمندی های انسانی با اهداف کسب و کار است.
اهداف و فواید مدیریت منابع انسانی چیست؟
اگر فرایند مدیریت منابع انسانی به صورت صحیح و اصولی اجرا شود، می تواند مزایای بسیار زیادی را برای سازمان ایجاد به همراه آورد. این مزایا، در اغلب مواقع موجب افزایش رقابت پذیری و بالا بردن بازدهی می شوند و نقش مهمی در تبدیل اهداف استراتژیک به اقدامات عملی دارند. در این قسمت از مقاله، اصلی ترین اهداف و فواید مدیریت منابع انسانی را بررسی کرده ایم:
بهبود جذب استعداد
HRM از طریق طراحی فرایندهای غربالگری هدفمند، موجب استخدام افراد مناسب از نظر مهارت و فرهنگ در سازمان می شود. ضمن اینکه وجود برنامه های شفاف و رقابتی، باعث می شود تا افراد پرتلاش و موثر در پیشرفت سازمان، با احتمال بیشتری جذب شوند.
حفظ کارکنان
از دیگر مواردی که می توان به عنوان اهداف مدیریت منابع انسانی برشمرد، حفظ کارکنان باارزش برای شرکت است. اجرای اصول مدیریت منابع انسانی موجب ایجاد محیط کار عادلانه، پاداش های مناسب و فرصت های رشد متعدد می شود. نتیجه این عوامل، ماندن افراد باانگیزه در سازمان است. این امر، هزینه های مربوط به استخدام و آموزش مجدد کارکنان را به طور قابل توجهی کاهش می دهد و دانش سازمانی را بادوام می کند.
تقویت بهره وری
مدیریت منابع انسانی از طریق تراز کردن اهداف فردی کارکنان با اهداف کلی شرکت، موجب می شود تا افراد، انگیزه زیادی برای کار کردن پیدا کنند. بدیهی است که وقتی کارکنان به خوبی آموزش ببینند و انگیزه بالایی داشته باشند، خروجی بهتر و عملکرد قوی تری به شرکت ارائه می دهند و به این ترتیب، موجب رشد کسب و کار می شوند.
تقویت فرهنگ سازمانی
تقویت فرهنگ سازمانی، از دیگر اهداف HRM محسوب می شود. فرایند مدیریت منابع انسانی، ابزارهایی مانند ارتباطات داخلی، برنامه های تقدیر و پاداش و سیاست های ارزش محور را طراحی می کند. این ابزارها نقش مهمی در تثبیت فرهنگ مورد نظر سازمان (مانند تمرکز بر نوآوری یا همکاری) داشته و از این طریق، به تقویت فرهنگ سازمانی کمک می کنند.
تصمیم گیری مبتنی بر داده
در فرایند مدیریت منابع انسانی، داده هایی از قبیل نرخ خروج، بهره وری هر بخش و هزینه های آموزش، جمع آوری و تحلیل می شوند. سپس مدیران ارشد با استفاده از این داده ها، تصمیم های آگاهانه تر و دقیق تری در مورد سرمایه گذاری های انسانی اتخاذ می کنند.
حل و فصل تعارضات
مدیران منبع انسانی، باید نقش واسطه های بی طرف در شرکت را داشته باشند. این افراد، تعارضات بین فردی، شکایت های مربوط به تبعیض یا مشکلات مربوط به محل کار را در کوتاه ترین زمان ممکن حل و فصل می کنند. این امر، نقش بسزایی در ایجاد محیط کاری آرام و متمرکز دارد و موجب ارتقای کسب و کار می شود.
معرفی اصول مدیریت منابع انسانی
اصول مدیریت منابع انسانی، راهنمای اصلی برای تعاملات روزمره مدیران سازمان با کارمندان است. به دلیل این اهمیت بالا، بسیاری از صاحبان کسب و کار این سوال را مطرح می کنند که اصول مدیریت منابع انسانی چیست؟ در این بخش از مقاله، مهم ترین اصول HRM را معرفی کرده و درباره هرکدام از آنها توضیحاتی داده ایم:
ایجاد محیط کاری مناسب
محیط کاری سالم و پویا، عاملی است که به طور مستقیم بر روحیه کارکنان تاثیر می گذارد. مدیران سازمان باید فضایی را فراهم کنند که کارمندان در آن احساس آرامش، امنیت و راحتی داشته باشند. پژوهش ها ثابت کرده اند که وقتی کارمندان در محیطی سرشار از حمایت کار کنند، انگیزه و عملکرد بهتری خواهند داشت. پس فراهم کردن محیط کاری مناسب، یکی از اصول بسیار مهم در مدیریت منابع انسانی است و می تواند نقش بسزایی در متعهد کردن افراد به سازمان ایفا کند.
احترام گذاشتن به کارمندان
یکی دیگر از اصول بسیار مهم در مدیریت منبع انسانی، حفظ احترام کارکنان در شرایط مختلف است. این کار علاوه بر افزایش کرامت انسانی کارمندان، به ارتقای عملکرد و بهره وری آنها نیز کمک می کند. علاوه بر این، مدیر سازمان باید برای نظرات و بازخوردهای کارکنان ارزش قائل شود و این نظرات را سازنده تلقی کند.
شفاف سازی وظایف کارمندان
تمام افرادی که در یک سازمان مشغول به کار هستند، باید نسبت به وظایف خود آگاهی کامل داشته باشند. این آگاهی، از ایجاد سردرگمی جلوگیری می کند و همچنین تعیین می کند که کارمند، در چه زمینه هایی ارزیابی خواهد شد. اگر در این خصوص شفاف سازی صورت نگیرد، افراد نسبت به وظایف و موارد ارزشیابی خود آگاه نمی شوند و در نتیجه، عملکرد سازمان به طور چشمگیری ضعیف خواهد شد.
توانمندسازی کارکنان
در پاسخ به سوال “مدیریت منابع انسانی چیست؟” باید به توانمندسازی کارکنان نیز به طور ویژه توجه کرد. مدیران سازمان باید ابزار، آموزش و اختیارات لازم را به کارکنان بخش های مختلف ارائه دهند؛ به عبارت دیگر، کارمندان باید برای تصمیم گیری در حیطه مخصوص به خود اختیار داشته باشند. این حس مالکیت و قدرت تصمیم گیری، موجب ارتقای احساس خودکارآمدی در افراد شده و بهره وری آنها را افزایش می دهد.
رعایت انصاف در تعیین حقوق
پرداخت حقوق کارکنان با رعایت انصاف و عدالت، از دیگر اصول بسیار مهم در مدیریت منابع انسانی است. تعیین مبلغ حقوق، باید مطابق با ارزش کار، سمت شخص، خدمات ارائه شده، انگیزه و وفاداری فرد به سازمان صورت گیرد. اگر کارکنان احساس کنند که دستمزد آنها با رعایت عدالت و انصاف تعیین می شود، تعهد بیشتری به سازمان پیدا می کنند و عملکرد بهتری نیز از خود ارائه خواهند داد.
ایجاد امنیت شغلی
از دیگر اصول مهمی که در فرایند مدیریت منابع انسانی به آن اشاره شده، ایجاد امنیت شغلی است؛ این بدان معناست که مدیران هیچ گاه نباید کارکنان را تهدید به اخراج از سازمان کنند. کارکنانی که از امنیت شغلی برخوردار باشند، با تعهد و انگیزه بیشتری کار می کنند و به احتمال کمتری تصمیم به خروج از سازمان می گیرند. HRM از طریق ایجاد سیاست های شفاف در مورد کار، این حس امنیت را تقویت می کند و جلوی از دست رفتن نیروهای انسانی کارآمد را می گیرد.
ایجاد الگوی مناسب برای کارکنان
مدیران و رهبران کسب و کار، الگویی تمام عیار برای کارکنان سازمان هستند و باید ارزش ها و استانداردهای مورد انتظار سازمان را به صورت عملی نشان دهند. این استانداردها شامل موارد مختلفی بوده و ارزش هایی مانند حفظ احترام همکاران، متعهد بودن به سازمان، تلاشگر بودن و… را شامل می شود.
ارزیابی عملکرد افراد
یکی دیگر از پاسخ هایی که می توان به سوال “اصول مدیریت انسانی چیست؟” داد، ارزیابی عملکرد کارکنان به صورت منصفانه است. این فرایند ارزیابی باید به طور منظم اجرا شود. ارزیابی، فقط با هدف نمره دهی صورت نمی گیرد و هدف اصلی آن، شناسایی نقاط قوت و مشخص کردن زمینه هایی است که کارمندان در آن نیاز به رشد بیشتری دارند.
مهم ترین مهارت های مدیران منابع انسانی موفق
مدیران منابع انسانی موفق، از مهارت ها و شایستگی هایی برخوردار هستند که فراتر از دانش معمول بوده و تاثیر بسزایی در بهبود تعامل با کارکنان و توسعه کسب و کار دارد. این مهارت ها عبارت اند از:
مهارت های ارتباطی
اولین مورد، مربوط به مهارت های ارتباطی است. مدیران HRM باید بتوانند به طور واضح، شفاف و موثر با افراد حاضر در تمام سطوح سازمان گفت و گو کنند. این توانمندی شامل گوش دادن فعال، ارائه بازخورد سازنده و انتقال سیاست های پیچیده سازمان به زبان ساده است. چنانچه مدیران منابع انسانی از این مهارت ها برخوردار نباشند، کارکنان درک درستی از اهداف سازمان و وظایف خود به دست نمی آورند و نمی توانند عملکرد موثری از خود ارائه دهند.
مهارت های فنی
مهارت های فنی در زمینه مدیریت منابع انسانی چیست؟ این مهارت ها شامل دانش تخصصی در حوزه های مختلف بوده و مهم ترین آنها به شرح زیر است:
- دانش حقوقی: آگاهی از قوانین استخدام، حقوق و دستمزد و همچنین مقررات ایمنی
- مدیریت داده: توانایی کار با سیستم های اطلاعاتی منابع انسانی و تحلیل داده های مربوط به نیروی کار
- دانش پرداخت دستمزد: برخورداری از دانش تخصصی در طراحی ساختارهای حقوق و پاداش کارکنان
مهارت های رهبری
مدیر منابع انسانی موفق، باید بتواند تغییراتی که ممکن است در سازمان ایجاد شوند را به خوبی هدایت کند؛ طوری که کمترین آسیب متوجه سازمان و کارکنان باشد. نقش رهبری در فرایند مدیریت منابع انسانی شامل حمایت از ارزش های شرکت و تصمیم گیری های سخت در شرایط بحران است؛ پس مدیران موفق باید از این توانایی ها برخوردار باشند و آنها را در پیشبرد کسب و کار خود به کار گیرند.
سوالات متداول
مدیریت منابع انسانی چیست؟
مدیریت منابع انسانی یا HRM فرایندی استراتژیک است که بر جذب، نگهداشت، توسعه و بهبود عملکرد کارکنان تمرکز دارد و نقش مهمی در موفقیت سازمان ایفا می کند.
تفاوت مدیریت منابع انسانی با مدیریت پرسنل سنتی چیست؟
مدیریت پرسنل بیشتر بر کارهای اداری مانند ثبت سوابق و حضور و غیاب تمرکز داشت، اما HRM به عنوان بخشی استراتژیک در تصمیم گیری های کلان سازمان عمل کرده و فرهنگ سازمان را شکل می دهد.
اهداف اصلی مدیریت منابع انسانی چیست؟
مهم ترین اهداف HRM شامل جذب استعدادهای برتر، حفظ کارکنان ارزشمند، افزایش بهره وری، تقویت فرهنگ سازمانی، تصمیم گیری مبتنی بر داده و حل تعارضات کاری است.
اصول مهم در مدیریت منابع انسانی کدام اند؟
اصول کلیدی شامل ایجاد محیط کاری مناسب، احترام به کارکنان، شفاف سازی وظایف، توانمندسازی کارکنان، رعایت انصاف در پرداخت حقوق، ایجاد امنیت شغلی، الگوسازی توسط مدیران و ارزیابی منصفانه عملکرد است.
چرا ایجاد امنیت شغلی برای کارکنان مهم است؟
امنیت شغلی باعث افزایش تعهد، انگیزه و وفاداری کارکنان می شود و احتمال خروج نیروهای کلیدی از سازمان را کاهش می دهد.
چه مهارت هایی برای مدیران منابع انسانی ضروری است؟
مدیران HR باید از مهارت های ارتباطی قوی، دانش فنی در حوزه قوانین کار و سیستم های اطلاعاتی، و توانایی رهبری و مدیریت تغییر برخوردار باشند.
نقش مدیریت منابع انسانی در بهبود فرهنگ سازمانی چیست؟
HRM از طریق سیاست های ارزش محور، ارتباطات داخلی و برنامه های پاداش و تقدیر، فرهنگ سازمانی مطلوب (مانند نوآوری یا همکاری) را تقویت می کند.
آیا مدیریت منابع انسانی فقط برای سازمان های بزرگ کاربرد دارد؟
خیر. حتی کسب وکارهای کوچک نیز می توانند با اجرای اصول HRM، کارکنان متعهدتر و عملکرد بهتری داشته باشند.
سخن پایانی
در این مطلب، به سوال “مدیریت منابع انسانی چیست؟” پاسخ داده و ضمن معرفی اهداف مدیریت منابع انسانی، مهم ترین اصول در این زمینه را نیز شرح دادیم.
به طور کلی، فرایند مدیریت منابع انسانی یا HRM، بر مهم ترین دارایی هر سازمان یعنی کارکنان آن تمرکز دارد. این فرایند از طریق اجرای اصولی همچون احترام، شفافیت و عدالت، نوعی محیط کاری ایجاد می کند که کارکنان آن علاوه بر رعایت قوانین، بهترین عملکرد خود را نیز در جهت رشد کسب و کار ارائه می دهند.
سازمان هایی که به اصول مدیریت منابع انسانی پایبند هستند، از نظر رقابتی بادوام تر بوده و نیروهای انسانی متعهدتری را به خود جذب می کنند.
